Een veilig leerklimaat creëer je zelf

Een veilig leerklimaat, openheid in het team, elkaar van feedback voorzien; Allemaal zaken die ik dagelijks tegenkom in gesprekken die ik voer. Het maakt niet uit of dit gesprekken zijn binnen mijn eigen organisatie of gesprekken met werknemers van andere organisaties, vrienden, kennissen en zelfs leerkrachten van de scholen van mijn kinderen.

Slechts in een enkele situatie zal aan het begin van het gesprek al naar voren komen dat de sfeer in een team te wensen overlaat.  En dan nog wordt de sfeer binnen het team niet gekoppeld aan de effecten die dat heeft op het leerklimaat. Mensen hebben het niet zozeer in de gaten dat, wanneer de sfeer in een team niet optimaal  is, dit een negatief  effect heeft op het leerklimaat.  De meeste mensen die ik  spreek over het onderwerp ‘leerklimaat’ zijn in het begin van het gesprek positief over de sfeer binnen het team. En  ach ja, er is altijd wel iemand in het team met wie je het minder goed kan vinden, wordt er dan gezegd.  Wanneer dat naar voren komt, gaan bij mij de belletjes rinkelen.  In bijna alle teams wordt regelmatig overleg gevoerd, er worden afspraken gemaakt en afspraken worden geëvalueerd. Wanneer een collega zaken anders aanpakt wordt ook nog wel gevraagd naar het hoe en het waarom.  In enkele teams kun je ook aangeven dat ‘het’ je even teveel is. En dan springt een collega even bij. En dat is mooi. Jammer is als het daarbij blijft. Dan is er niet helemaal de openheid die nodig is voor een veilig leerklimaat. Het is  die situaties meer een soort schijnopenheid.  Oprechte belangstelling in elkaar als mens en als collega is er dan te weinig. Wanneer de onderliggende kwesties te moeilijk worden is het vaak lastig om deze zaken goed te bespreken met elkaar. De kwestie wordt vaak met een  derde besproken, want ja “af en toe moet je dat ei toch even kwijt kunnen”. En het bespreken met een derde is  over het algemeen ook echt niet onaardig bedoelt  maar het werkt wel een roddelcultuur in de hand. Een hecht team wordt het daardoor niet. Voor een goed functionerend (zelfsturend) team heb je een hecht team nodig.

 

In een hecht team wordt feedback gegeven, geen commentaar. Een hecht team is goed op elkaar ingespeeld en iedereen kent elkaars talenten en valkuilen. Iedereen mag zijn wie hij is en wordt daarom gewaardeerd.  Rollen en taken worden goed verdeeld zodat ieder teamlid tot zijn recht komt. Een nieuwe collega wordt zorgvuldig geselecteerd en is van harte welkom in het bestaande team.

Een hecht team is als een ‘Lerende organisatie’ maar dan in het klein.  Zoals Peter M. Senge  in De Vijfde Discipline (1992) beschrijft is een Lerende Organisatie nooit af. Men is nooit klaar met leren. Zo is ook een organisatie is nooit klaar met groeien en ontwikkelen. Dat geldt ook voor een team. Om te groeien naar een hecht team moet men constant in beweging blijven.  Bewust stappen ondernemen om te werken aan de ontwikkeling van de personen binnen het team en als team in zijn geheel. Alles wat aandacht krijgt dat groeit en dat geldt ook voor de ontwikkeling van een team.

 

 

 

Wat heb je nodig om als team te groeien naar een hecht team?

Voor een hecht team is intrinsieke motivatie de basis. Teamleden moeten intrinsiek gemotiveerd zijn om de verbinding met elkaar te willen aangaan. Daarnaast is het belangrijk om te denken vanuit kansen en perspectieven. Wat kan wel in plaats van je te laten blokkeren door wat er niet kan.  Teamleden moeten zich kwetsbaar op willen (leren) stellen om van daaruit in oprechte openheid met elkaar te communiceren.
 

Verder zijn een aantal hulpmiddelen in te zetten ter ondersteuning van het proces. Een team zou zelf de mogelijkheid moeten hebben om een  hulpmiddel te kiezen dat het beste uitvoerbaar is.  Enkele voorbeelden:

·         Intervisie/supervisie

·         Teammomenten

·         Informele bijeenkomsten

·         Deskundigheidsbevordering

·          (persoonlijke) coaching

 

Intervisie/supervisie

Tijdens onbegeleide bijeenkomsten (intervisie) en begeleide bijeenkomsten (supervisie) wordt casuïstiek  uit de dagelijkse praktijk ingebracht en op een methodische wijze doorgesproken.  Voordeel is dat deze methode oplossing geeft voor praktische situaties. Nadeel is dat deze methode een proces vraagt van zo’n 10 bijeenkomsten.

 

Teammomenten

Teammomenten kunnen worden wekelijks worden gebruikt om elkaar beter te leren kennen en om elkaar deelgenoot te maken van hetgeen je bezig houd. Wanneer het team elkaar niet wekelijks kan treffen dan kan een teammoment voorafgaand aan bijvoorbeeld een maandelijks overleg gepland worden. De teamleden kunnen om beurten iets voorbereiden. Creatief inspelen op de opdracht, met name in de voorbereiding,  werkt erg inspirerend.

 

Informele bijeenkomsten

Gezellige bijeenkomsten zoals een etentje, een sportdag of een kerstborrel kunnen natuurlijk niet ontbreken in een hecht team.

 

Deskundigheidsbevordering

Ontwikkelingen en vakkennis bijhouden, bevoegd en bekwaam blijven, het is een verantwoordelijkheid van iedere medewerker. Een organisatie  faciliteert en de medewerkers doen. Een prima gelegenheid om te investeren in de groei naar een hecht team. Wanneer een team in zijn geheel een training  volgt wordt iedereen op dezelfde manier gevoed met de nieuwe informatie. Door tijdens een maandelijks overleg het geleerde door te spreken krijgt het ook een plekje in het dagelijks functioneren van de medewerkers en in het team als geheel. Tijdens een  teamtraining  wordt er geleerd maar er is natuurlijk ook altijd ruimte in weer eens gezellig bij te praten tijdens de lunch.

Individueel gevolgde trainingen geven de gelegenheid om het geleerde te delen met het team.  Via een teamsite of een presentatie tijdens een overleg bijvoorbeeld.

 

 

(persoonlijke) coaching

Er zijn natuurlijk teams die extra ondersteuning nodig hebben bij de groei naar een hecht team. Vooral als rollen erg vast liggen en er nieuwe collega’s bij komen. Of wanneer er sprake is van onopgeloste situaties uit het verleden die de teambuilding belemmeren.

Teamcoaching kan hier een hulpmiddel zijn. Maar ook persoonlijke coaching voor individuele medewerkers kan een zeer positief effect hebben op het functioneren van de medewerker .  Persoonlijke coaching is een veilige eerste stap om te groeien als professional. Om daarna het geleerde in de praktijk te brengen tijdens het dagelijks werk, maar ook tijdens teamcoaching.

 

Tot slot

Een veilig leerklimaat wordt dus niet gecreëerd door een organisatie of door een manager. Een veilig leerklimaat creëer je zelf, jij en je team.

Om te groeien naar een hecht team is het noodzakelijk dat de individuele teamleden daar volledig achter staan, er echt ‘voor willen gaan’. Wanneer het nut en de noodzaak van de ontwikkeling naar een hecht team wordt onderkent ontstaat er die onontbeerlijke intrinsieke motivatie die zo belangrijk is voor een hecht team. Die intrinsieke motivatie geeft ook ruimte aan persoonlijk leiderschap, maar daarover in een volgend blog meer.

 

Foto: Open Handen van Babette Veenendaal http://ogenblik-biz.blogspot.nl